اقتصاد دانش بنیان

دیروز، امروز و فردای صنعتـی پردرآمد

صنعت گردشگري با ارزشي بالغ بر 7 تريليون دلار براي اقتصاد جهان، يکي از درآمدزاترين و پول سازترين صنايع جهان به شمار مي رود و بسياري از کشورها به منظور افزايش رشد اقتصادي، توجه خود را به اين صنعت معطوف کرده اند. اين کشورها با سرمايه گذاري در حوزه گردشگري و فراهم آوردن بسترهاي لازم، باعث افزايش ارزآوري به کشور خود شده و زمينه رشد ساير صنايع مرتبط را فراهم مي کنند.
اين درحالي است که بسياري از کشورهايي که اقتصادي متکي و وابسته به صنعت نفت و مشتقات آن دارند نيز براي رهايي از اقتصاد تک محصولي به سمت و سوي اين صنعت حرکت کرده اند تا با اين اقدام اندکي اقتصاد خود را از قهقرا و وابستگي به صنعت نفت نجات دهند.
در حال حاضر صنعت توريسم با ارزشي بالغ بر 7 تريليون دلار در اقتصاد جهان توانسته است يک دهم ميزان کلي توليد ناخالص داخلي جهان را به خود اختصاص دهد که اين ميزان رقم بسيار چشم گيري به شمار مي رود.
با توجه به اين که صنعت گردشگري باعث رشد صنايع مرتبط مي شود، مي توان گفت که ايرلاين ها، تورليدرها، آژانس هاي خودروهاي کرايه اي، کشتي ها، قطارها، قايق هاي تفريحي کرايه اي کروز، آژانس هاي مسافرتي، هتل ها، مراکز اقامتي، رستوران ها، مراکز خريد، مراکز تفريحي، سياحتي و ورزشي به طور مستقيم از رونق اين صنعت بهره مي برند. علاوه بر اين موارد برخي از صنايع نيز به طور غيرمستقيم با رونق گردشگري رشد مي يابند و مي توانند با ارزيابي تقاضاي گردشگران بسترساز شکل گيري و رشد صنايع پايين دستي شوند.
در حال حاضر کشورهاي بسياري به سمت صنعت گردشگري سوق يافته اند و با اين روش تحولي عظيم را در اقتصاد کشور خود ايجاد کرده اند. براساس گزارش هاي سازمان جهاني گردشگري (UNWTO) به رغم شوک هايي که گهگاه گريبان گير صنعت گردشگري جهاني مي شود، رشد اين صنعت هيچ گاه متوقف نشده و اين امر خود بيانگر قدرت و نقش کليدي صنعت گردشگري در جهان است.
موفق ترين شهرهاي جهان در صنعت گردشگري
با وجود رشد قابل توجه صنعت گردشگري در جهان برخي شهرها و کشورها با فاصله زيادي از يکديگر در اين عرصه، گوي رقابت را از سايرين ربوده اند و در زمره موفق ترين هاي صنعت گردشگري قرار گرفته اند.
بر اساس اطلاعات مندرج در وب سايت هاي بين المللي فعال در حوزه صنعت گردشگري، لندن «انگليس»، بانکوک «تايلند»، پاريس «فرانسه»، دوبي «امارات»، استانبول «ترکيه»، نيويورک «امريکا»، سنگاپور، کوالالامپور «مالزي»، سئول «کره جنوبي» و هنگ کنگ پيش تازان اين صنعت در جداول فعال ترين کشورها در عرصه رقابت گردشگري بوده اند.
با توجه به گزارش منتشر شده از سوي سازمان تجارت گردشگري در مورد روند گردشگري تا سال 2030 با اين وضعيت انتظار مي رود که تعداد ورود گردشگران بين المللي بين سال هاي 2010 تا 2030 با نرخ سالانه حدود 3/3 درصد رشد کند و تعداد گردشگران در جهان به 1/8 ميليارد نفر برسد.

موفق ترين شهرهاي خاورميانه و آفريقا در حوزه گردشگري
بر اساس آمار و ارقام ارائه شده در شاخص هاي جهاني گردشگري، شهر دوبي در امارات پيش تاز اين عرصه است و پس از آن ژوهانسبورگ در آفريقاي جنوبي رتبه دوم پربازديدترين مناطق گردشگري در خاورميانه و آفريقا را به خود اختصاص داده است.
همچنين شهرهاي رياض پايتخت عربستان و ابوظبي، ديگر شيخ نشين منطقه، جايگاه هاي بعدي را کسب کرده اند که در پي آن ها کيپ تاون پايتخت آفريقاي جنوبي، قاهره، امان پايتخت اردن، بيروت و کازابلانکا نيز رتبه هاي بعدي را در جذب گردشگر از آن خود کرده اند.

صنعت هتلداري، ماشين چاپ اسکناس
صنعت هتلداري يکي از صنايع بسيار درآمدزا و پول ساز وابسته به صنعت توريسم است. صنعت توريسم و گردشگري نه تنها در اشتغال زايي نقش بسيار موثري دارد بلکه بدون صدور کالا، ارزآوري قابل توجهي براي کشورها دارد. در بسياري از کشورهاي جهان، صنعت توريسم و به تبع آن هتلداري، بزرگ ترين منبع درآمد محسوب مي شود. از سوي ديگر، افزايش تعداد توريست ها راه را براي توسعه صنعت هتلداري گشوده است.
بنا بر آخرين برآوردها، درآمد جهاني صنعت هتلداري در سال 2016 ميلادي 64/554 ميليارد دلار بوده اما پيش بيني مي شود اين رقم با اندکي کاهش در سال 2018 ميلادي به رقمي معادل 8/553 ميليارد دلار برسد. اين در حالي است که در سال 2010 ميلادي، اين رقم حدود 7/346 ميليارد دلار بوده که در سال 2012 ميلادي و به لطف عبور تعداد گردشگران جهان از مرز يک ميليارد نفر، شاهد افزايش نرخ صعودي درآمد صنعت هتلداري به ميزان 4/398 ميليارد دلار بوده ايم.  
در واقع، مسافراني که بيش از يک روز سفر مي کنند، به مکاني براي استراحت و خوابيدن نياز دارند که بنا به موقعيت جغرافيايي و مقصد مورد نظر، هتل ها و مهمان پذيرهاي متنوعي وجود دارد. با توجه به ارزش غيرقابل انکار اين صنعت، جاي تعجب نيست که چرا موسسه «يورو مانيتور» ارزش اين صنعت را در سال 2016 ميلادي رقمي بالغ بر 550 ميليارد دلار برآورد کرده است.
درواقع افزايش درآمدهاي ناشي از صنعت هتلداري و اقامت، ارتباط مستقيمي با بهبود صنعت گردشگري دارد. البته نبايد از تاثير تبليغات و شبکه هاي اجتماعي در رشد صنعت گردشگري و هتلداري نيز به سادگي عبور کرد. به طور حتم، بسياري از ما، از طريق پست هاي شبکه هاي اجتماعي با مکان هاي زيبايي آشنا شده ايم که شايد تا پيش از اين هيچ گونه اطلاعي از آن ها نداشته ايم.  

صنعت گردشگري در ايران
با توجه به ظرفيت بسيار بالاي کشور در حوزه گردشگري و برخورداري از چهار فصل و حتي ويژگي هاي «توريسم درماني» صنعت گردشگري مي تواند رونق چشم گيري داشته باشد و بدين ترتيب، ايران به مقصد نخست گردشگري خاورميانه تبديل شود.
طبق گزارش هاي سازمان جهاني گردشگري، ايران در حوزه جاذبه هاي باستاني و تاريخي داراي رتبه دهم و در زمينه جاذبه هاي طبيعي حايز رتبه پنجم در جهان است. بنابراين اين به نظر مي رسد که با توجه به ضرورت جدا شدن کشور از اقتصاد تک محصولي اگر سرمايه گذاري مناسبي در اين حوزه صورت بگيرد، مي توان شاهد رشد چشم گير صنعت گردشگري و در پي آن رشد اقتصادي کشور بود.
طبق آمار ارائه شده توسط مجمع جهاني اقتصاد، در خصوص وضعيت گردشگري 136 کشور جهان، ايران از لحاظ قدرت رقابت در جهان در عرصه گردشگري رتبه 94 و در زمينه آمادگي فضاي اقتصادي کشور حايز رتبه 79 است و اين در حالي است که ايران در بين امن ترين کشورهاي جهان در زمينه گردشگري ايران رتبه 87 را داراست.
حال با توجه به تاکيدات مقام معظم رهبري مبني بر جداشدن اقتصاد از وابستگي به صنعت نفت و با توجه به پتانسيل هاي موجود در کشور به لحاظ جذب گردشگر و توريست، به نظر مي رسد که بايد با همت مسئولان امر بسترهاي مناسب و امکانات لازم جهت جذب توريست و رشد صنعت گردشگري فراهم گردد تا با اين رخداد علاوه بر قرار گرفتن ايران در رتبه هاي بالاي جداول کشورهاي موفق در عرصه گردشگري، امکان ورود تکنولوژي و فناوري هاي نوين فراهم شده و ايران به کشوري مترقي تبديل شود.
به علاوه اين که با اين رخداد علاوه بر رشد اقتصادي، اشتغال زايي نيز مي تواند چشم گيرتر شود و اقتصاد کشور از اقتصادي مبتني بر نفت رهايي يابد و به کشوري موفق تر در عرصه هاي بين المللي تبديل شود.

منبع: مجله دانش بنیان